Persona (Kişilik) Nedir ?
Persona (kişilik), psikoloji ve felsefede, bir kişinin dış dünyaya sunduğu imaj, rol veya maskeyi ifade eder. Yani, bir kişinin toplumsal hayatta, başkalarıyla etkileşimde bulunurken sergilediği kimlik veya kişilik. Persona kelimesi, Latince “maskara” veya “maske” anlamına gelir ve bu kavram, bireyin sosyal ortamlarda çevresindekilere nasıl göründüğünü ve onlara nasıl davrandığını anlatır.
Persona’nın Temel Özellikleri:
- Sosyal Maske: Persona, kişinin gerçek benliğinden farklı olabilir. Bir anlamda, dış dünyaya sunulan maske veya rol olarak görülebilir. Bu maske, kişiyi başkalarına tanıtırken gösterdiği davranışlar, tutumlar, değerler ve tepkilerle şekillenir.
- Sosyal Roller: Kişi, farklı sosyal durumlarda farklı roller üstlenir. Örneğin, bir iş yerinde yönetici rolü, evde ebeveyn rolü, arkadaş grubunda ise bir dinleyici veya eğlenceli bir kişi rolü oynayabilir. Bu roller, persona’nın parçalarıdır ve kişinin farklı sosyal ortamlar için şekillenen dışa dönük kimliğini oluşturur.
- Bireyin Gerçek Benliği ile İlişkisi: Persona, bireyin gerçek benliğinden bağımsız değildir, ancak genellikle daha yüzeysel ve sosyal bağlamda şekillenen bir kimliktir. Carl Jung, persona kavramını, bireyin toplumsal gereksinimlere ve beklentilere uyum sağlamak için geliştirdiği bir “maskeyi” olarak tanımlamıştır. Jung’a göre, persona çok güçlü bir şekilde benlikten ayrılabilir ve bireyin gerçek kimliğinden sapmasına neden olabilir.
- Toplumsal Beklentiler: Persona, bireyin toplumdan beklenen normlara, değerlere ve davranış kalıplarına göre şekillenir. Bireyler, çevrelerindeki insanların beklentilerini karşılamak için bu sosyal maskeleri benimserler. Örneğin, bir öğretmen, toplumun öğretmene dair sahip olduğu imajı, bilgiyi paylaşan, sabırlı ve rehber bir kişi olarak yansıtır.
Persona ve Jung’un Psikolojisi:
Carl Jung, persona kavramını derinlemesine inceleyen ilk psikologlardan biriydi. Jung’a göre, persona’nın aşırı güçlenmesi, bireyin içsel dünyasıyla bağ kurmasına engel olabilir ve birey, kendisini yalnızca bu toplumsal maskeyle tanımaya başlar. Bu da, bireyin gerçek benliğini keşfetme sürecini engelleyebilir ve içsel çatışmalara yol açabilir.
Persona ve Gerçek Kimlik:
Persona, kişinin toplumsal hayatında uyum sağlamasına ve sosyal ilişkiler kurmasına yardımcı olur. Ancak, birey gerçek kimliğini yalnızca persona’nın ötesinde bulabilir. Gerçek benlik, persona’nın altında yatan, bireyin derinliklerinde bulunan, daha samimi ve içsel bir kimliktir.
Sonuç olarak, persona, bireyin toplumdaki dışa dönük kimliğini ve maskesini temsil eder. Hem bir uyum sağlama aracı hem de bireyin içsel kimliğiyle çatışma yaşamasına neden olabilecek bir kavramdır.